یادداشت اختصاصی | ضرورت توجه به علل مادرزادی بروز معلولیت ها، در مسیر سیاستگذاری های پیشگیرانه از تولد نوزادان معلول

افراد دارای معلولیت واقعیتی انکار ناپذیر در جمعیت هر جامعه ای هستند، معلولیت و پیامدهاى منفى جسمى، روانى و اجتماعى ناشى از آن، یکى از موانع رشد و توسعه کشور قلمداد می‌گردد. معلولیت، پدیده‌اى ناخواسته و ناگوار است که گروهى از انسانها ممکن است به ناگزیر در بخشى از زندگى یا تمامى عمر خود به آن دچار گردند. هرچند تعدادى از نقص‌ها بصورت مادرزادی ازبدو تولد به وجود می آیند، اما دیگر موارد در هر سنى ممکن است اتفاق افتد. یکی از مهمترین مشکلات بهداشتی جوامع پیشرفته و در حال توسعه در عصر حاضر بروز معلولیت‌های ارثی و مادرزادی است که نه تنها با خسارات اقتصادی ناشی از تولد نوزاد معلول همراه است بلکه خسارات روحی و روانی ناشی از آن بر افراد معلول و خانواده‌های آنها نیز غیر قابل اغماض است. در برنامه‌های بهداشتی و درمانی که بمنظور کاهش بار و اثرات معلولیت اجرا می گردد دو هدف اصلی وجود دارد: اول استفاده از روشهای پیشگیری نوع اول که در ار تباط با معلولیتهای ارثی و مادرزادی از اهمیت فوق‌العاده ای برخوردار است و دوم ارائه راهکارهای لازم بمنظور کاهش سطح معلولیت و افزایش توان افراد معلول در کسب حداکثر توان ممکن در یافتن زندگی بدون وابستگی به دیگران که مجموعه ای از روشهای پیشگیری نوع دوم و سوم را شامل می گردد. از آنجا که مسئولان سازمان بهزیستی و برنامه‌ریزان در تلاش هستند که با تدابیری مانند اجباری و رایگان کردن آزمایشات ژنتیک پیش از ازدواج از تولد نوزادان معلول در کشور بکاهند، توجه به علل معلولیت جهت برآورد میزان موفقیت برنامه ها و سیاست های اتخاذ شده بسیارضروری است. از آنجا که علل قسمتی از معلولیت ها ازدواج فامیلی یا ناقل بودن یکی از طرفین به ژن معیوب مسئول بروز معلولیت است اما باید توجه داشت که درصدی از معلولیتها مادرزادی هستند یعنی هیچ کدام از طرفین یا خانواده‌هایشان ناقل ژن معیوب نبوده اند بلکه بخاطر عدم آگاهی مادران و یا اطرافیان آنان و انجام یکسری از فعالیتها در دوران بارداری باعث تولد نوزاد معلول می شوند که از آن جمله می‌توان به مصرف خودسرانه داروها، بدون برنامه ریزی باردار شدن، در معرض اشعه ایکس قرار گرفتن، ترزیق برخی واکسن ها، تعامل با کودکی که مبتلا به سرخچه، و…. اشاره کرد. بنابراین بهتر است که سیاست‌گذاران در تدوین برنامه‌های پیشگیری از معلولیت در بدو تولد به علل مادرزادی نیز توجه کنند؛ چرا که علت معلولیتهای مادرزای ناآگاهی مادران و افراد جامعه از اصول بارداریِ برنامه ریزی شده و مراقبت های لازم و ضروری در دوران قبل، حین و بعد از بارداری است و انجام آزمایشات ژنتیک در بروز معلولیتها با علل مادر زادی نقش موثری نخواهند داشت. پس لازم است تا تدابیری اتخاد شود که زنان جامعه ما قبل از تصمیم به بارداری از زمینه های بروز و اقدامات پیشگیرانه معلولیت‌های مادرزادی آگاه شوند، تا بتوانند از اقدامات و فعالیتهای آسیب رسان به جنین و نوزاد خود پیشگیری کنند. که برای حصول به این امر آگاهی بخشی به افراد را در آموزشها و مشاوره های قبل از ازدواج می‌توان مدنظر داشت. بنابراین ضروری است که سیاستگذاران با اتخاد یک سیاست جامع که هم علل ارثی و علل مادر زادی را در بروز معلولیت مدنظر قرار می‌دهد از تولد نوزادان معلول در جامعه تا حد چشمگیری پیشگیری نمایند.

پروانه خفتان؛ کارشناس ارشد مددکاری اجتماعی
مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران